Czy istnieją przepisy zobowiązującego pracodawcę działającego w Polsce zatrudniającego pracowników Polaków do zapewnienia im do pracy oprogramowania komputerowego w języku polskim?
Wszyscy zatrudnieni pracownicy wykonujący pracę z użyciem komputera maja zainstalowany do pracy pakiet Office w wersji wyłącznie angielskiej; nie wszyscy jednak znają język angielski i maja problem z praca na tych programach.
 
Odpowiedź: w aktualnym stanie prawnym nie istnieją przepisy, które zobowiązywałyby pracodawcę działającego w Polsce i zatrudniającego Polaków do zapewnienia im do pracy oprogramowania komputerowego w języku polskim.
 
Uzasadnienie: używanie języka polskiego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej regulowane jest w ustawie  z dnia 7 października 1999 r.o języku polskim. (Dz. U. z 1999 Nr 90 poz. 999) - dalej: u.j.p. Zgodnie z art. 7 pkt 2 u.j.p na terytorium Rzeczypospolitej  Polskiej w obrocie, przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy używa się języka polskiego, jeżeli  umowa ma być wykonana lub wykonywana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązek używania języka polskiego dotyczy w szczególności nazewnictwa towarów i usług, ofert, warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań, jak również ostrzeżeń i informacji dla konsumentów wymaganych na podstawie innych przepisów, instrukcji obsługi oraz informacji o właściwościach towarów i usług (art. 7a u.j.p.).

Kontrolę używania języka polskiego w zakresie wykonywania przepisów prawa pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy (art. 7b u.j.p.).

Co do zasady, zgodnie z art. 8 ustęp 1 u.j.p. ustawy językowej dokumenty, w szczególności umowy z zakresu prawa pracy sporządza się w języku polskim (ustęp 1), co nie przeszkadza temu dokumenty mogły sporządzone jednocześnie w wersjach obcojęzycznych, jednakże podstawą ich wykładni będzie w takim przypadku wersja w języku polskim, jeżeli osoba świadcząca pracę jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej ( ustęp 1a). Umowa o pracę lub inny dokument wynikający z zakresu prawa pracy mogą być sporządzone w języku obcym na wniosek osoby świadczącej pracę, władającej tym językiem, niebędącą obywatelem polskim, którą pouczono uprzednio o prawie do sporządzenia umowy lub innego dokumentu w języku polskim.

Natomiast zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) do nowych maszyn wprowadzanych do obrotu lub oddawanych do użytku na terenie RP  powinna zostać dołączona instrukcja w języku polskim oraz ewentualnie instrukcja oryginalna i tłumaczenie tej instrukcji (jeżeli pierwotnie opracowana została w innym języku). Jednakże zagadnienie dotyczy oprogramowania komputerowego, a więc utworu w rozumieniu praw autorskich, dlatego to rozporządzenie nie znajdzie zastosowania w omawianym przypadku.

Zarówno ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., jak i inne ustawy dotyczące prawa pracy nie przewidują innych obowiązków związanych z używaniem języka polskiego związanych z wykonywaniem i przestrzeganiem przepisów z zakresu prawa pracy odnoszących się do omawianego zagadnienia.

Obowiązki pracodawcy związane z używaniem języka polskiego dotyczą sporządzania umów o pracę o oraz innych dokumentów związanych z wykonywaniem prawa pracy oraz zapewnienie, w określonych przypadkach, instrukcji w języku polskim lub jej tłumaczenia odnośnie do maszyn.

W związku z powyższym, na pytanie czy istnieją przepisy zobowiązującego pracodawcę działającego w Polsce zatrudniającego pracowników Polaków do zapewnienia im do pracy oprogramowania komputerowego w języku polskim, należy udzielić odpowiedzi negatywnej.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 148 poz. 973) - dalej r.s.m.e. w sposób bardzo szczegółowy odnosi się do kwestii, które reguluje, np kąt nachylenia podnóżka. Gdyby wolą pracodawcy było zobowiązanie pracodawcy do zapewnienia pracownikom oprogramowania komputerowego w języku polskim, to zostałoby to w przepisach wprost sformułowane. Jako przykład można podać rozporządzenie  Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. z 2008 nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) transponującego do prawa krajowego wymagania dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, z którego wprost wynika, iż do wyrobu powinna zostać dołączona instrukcja w języku polskim oraz ewentualnie instrukcja oryginalna i tłumaczenie tej instrukcji (jeżeli pierwotnie opracowana została w innym języku).

Sformułowanie, iż "oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i (lub) doświadczenia pracownika" nie może być interpretowane szeroko na niekorzyść pracodawcy. Fakt, że oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i(lub) doświadczenia pracownika nie może automatycznie przekładać się na takie rozumienie, iż musi być ono w języku polskim. Pakiet Office jest jest powszechnie stosowany i nawet nie znając języka angielskiego, można się nim dość swobodnie posługiwać(nawet w sposób intuicyjny). Jeżeli pracodawcy zależy na utrzymaniu dotychczasowego oprogramowania i jednoczesnym zoptymalizowaniu jakości pracy, to rozwiązaniem może być zorganizowanie szkolenia dotyczące pakietu Office dla pracowników nie znających języka angielskiego.

R.s.m.e. jest wdrożeniem Dyrektywy Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 87/391/EWG). Załącznik do powołanej dyrektywy w ustępie 3 punkt b) stanowi iż: "oprogramowanie musi być łatwe w użyciu, a tam gdzie to możliwe, dostosowane do poziomu wiedzy lub doświadczenia operatora." Literalne brzmienie zacytowanego fragmentu wskazuje na to, iż nie zawsze pracodawca będzie zobowiązany do dostosowania oprogramowania do poziomu wiedzy i doświadczenia operatora(użytkownika komputera). Należy brać również brać pod uwagę uciążliwość dla pracodawcy, którą w omawianym przypadku może być wymiana oprogramowania na takie, które opracowane zostało z języku polskim.

Pośrednio opinia Autora znajduje potwierdzenie w uchwale nr 5/10  Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie przyjęcia stanowiska Komitetu w sprawie niektórych zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych. W stanowisku tym przyjęto, między innymi, iż jednostka prowadząca księgi rachunkowe nie ma obowiązku posiadania całego oprogramowania w języku polskim w przypadku użytkowania programów opracowanych w języku obcym.Oczywiście stanowisko to nie mocy normy prawnej, jednakże stanowi pewną wskazówkę interpretacyjną w odniesieniu do przedmiotu zagadnienia.

Uwagi

Specjaliści z zakresu przedmiotowego zagadnienia, omawiając wskazywane minimalne wymagania przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania podnoszą, iż zwrot "oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i (lub) doświadczenia pracownika" nie przekłada się na takie rozumienie, iż powinno być ono w języku polskim. Niestety brak jest szerszego orzecznictwa, pism urzędowych oraz komentarzy dotyczących omawianego zagadnienia. Skutkuje to tym, iż nie można wykluczyć tego, że w sytuacji, gdy podobna sprawa znajdzie finał przed stosownymi organami, jego orzeczenia mogą iść w innym kierunku.