Za wniesieniem projektu do Sejmu zagłosowało w czwartek 81 senatorów, jeden był przeciw, nikt się nie wstrzymał od głosu.
Projekt zakłada, że za każdy kilogram zmarnowanej żywności sprzedawcy wnosiliby 10 gr opłaty. Opłaty mają być przekazywana do organizacji pozarządowych, które będą mogły przeznaczyć je na zadania związane m.in. z pomocą społeczną, wspieraniem i działalnością charytatywną. W przypadku nieprzekazania opłaty lub przekazania jej w niepełnej wysokości, sprzedawca podlegałby karze od 500 zł do 10 tys. W przypadku gdy opłata nie przekroczy 200 zł, nie trzeba będzie jej wnosić.
Projekt przewiduje, że sklepy o powierzchni powyżej 250 metrów kwadratowych - w których przychody ze sprzedaży środków spożywczych stanowią co najmniej 50 proc. przychodów ze wszystkich towarów - będą miały obowiązek zawarcia z organizacją pozarządową umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne. W przypadku niezawarcia takiej umowy, na sprzedawcę nakładana będzie kara w wysokości 5 tys. zł.
W ciągu dwóch lat od ogłoszenia ustawy jej przepisy miałyby zastosowanie do sprzedawców żywności w sklepach o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2.
Projekt przewiduje obowiązek prowadzenia przez sprzedawców żywności kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie przeciwdziałania marnowaniu żywności. Kampanie te mają być prowadzone wspólnie z organizacją, z którą sprzedawca zawarł umowę dot. nieodpłatnego przekazywania żywności. Na jej prowadzenie będzie można przeznaczyć nie więcej niż 20 proc. środków pochodzących z opłaty.
W uzasadnieniu wskazano, że w chwili obecnej w Polsce brak jest regulacji w zakresie przeciwdziałania marnowaniu żywności. Jedynym udogodnieniem w tym zakresie są korzystne przepisy podatkowe.
Od stycznia 2009 r. zwolniono od podatku od towarów i usług darowiznę dokonywaną przez producentów, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 proc., jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.
Od października 2013 r. zwolnienie od darowizn żywności dla organizacji pożytku publicznego zostało rozszerzone o jej dystrybutorów i obecnie obejmuje wszystkich podatników dokonujących takich darowizn. Projektodawcy poskreślają, że wskazane udogodnienia nie stanowią jednak wystarczającej regulacji w tym zakresie.
Autorzy regulacji wyjaśniają, że projektowana ustawa koncentruje się na sektorze dystrybucji głównie z uwagi na to, że występujące udogodnienia podatkowe są wykorzystywane głównie przez producentów żywności. "Ponadto sektor dystrybucji – a szczególnie duże sklepy (o powierzchni handlowej powyżej 250 m2 ) – cechuje znaczący potencjał do ograniczenia zjawiska marnowania żywności" – oceniono.
"W przypadku Polski brak jest szczegółowych i bieżących szacunków skali marnowania żywności. Zgodnie z danymi Eurostatu z 2006 r., w Polsce marnuje się ok. 9 mln ton żywności rocznie. W przeliczeniu na statystycznego mieszkańca, Polska była na 5 miejscu w Unii Europejskiej pod względem marnowanej żywności (235 kg/os/rok)" – podano w uzasadnieniu.
Z danych Polskiej Federacji Banków Żywności wynika, że w 2015 r. za pośrednictwem polskich banków żywności przekazano 65 tys. ton żywności (bez uwzględnienia 81 tys. ton owoców i warzyw objętych rosyjskim embargiem przekazanych do banków żywności przez rolników), z tego tylko 1,4 tys. ton pochodziło z darowizn od sieci handlowych. W 2016 r. ilość żywności przekazanej bankom wzrosła do 92,7 tys. ton, z czego dystrybutorzy przekazali 4,7 tys. ton. (PAP)
