Do pierwszej grupy zaliczyć można świadczenie pracownicze – wynagrodzenie chorobowe. Przysługuje ono wyłącznie osobom zatrudnionym na podstawie stosunku pracy i wypłacane ze środków pracodawcy. Nie ma ono charakteru ubezpieczeniowego i nie jest związane bezpośrednio z zasiłkami lub innymi świadczeniami wypłacanymi przez ZUS. Podstawą prawną wypłacenia tego wynagrodzenia są przepisy Kodeksu pracy. Drugą grupę stanowią świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Wypłacane są albo przez ZUS bezpośrednio, albo za pośrednictwem płatnika składek chorobowych (zleceniobiorcy, zamawiającego itp.). Zalicza się do tych świadczeń: zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne.

Wynagrodzenie chorobowe

Obowiązek wypłaty wynagrodzenia chorobowego wynika z art. 92 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - dalej k.p.

Przepis ten stanowi, że pracownik, za czas niezdolności do pracy, zachowuje prawo do wynagrodzenia. W zależności od przyczyny niezdolności wysokość tego wynagrodzenia jest zróżnicowana i wynosi:

1) 80% wynagrodzenia – w przypadku choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

2) 100% wynagrodzenia – gdy pracownik uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy albo gdy pracownica jest chora w czasie ciąży,

3) 100% wynagrodzenia – w przypadku konieczności poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Wspomniane wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest w każdym z powyższych przypadków niezdolności do pracy, która trwa łącznie do 33 dni w danym roku kalendarzowym, a przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego wynosi do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Po tym okresie pracownikowi przysługuje już zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego (art. 92 § 4 k.p.). Przy ustalaniu 33-dniowego okresu sumuje się wszystkie dni niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Przy ustalaniu wspomnianego okresu 33 dni niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe, sumowaniu podlegają wszystkie poprzednie okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym bez względu na długość przerw między nimi. Nie ma też w tym momencie znaczenia zmiana zatrudnienia przez pracownika – o ile zachował on w ciągu zmiany pracodawcy ciągłość ubezpieczenia chorobowego (w przeciwnym wypadku, jeżeli przerwa między kolejnym okresami zatrudnienia przekroczyła 30 dni, będzie on podlegał kolejnemu 30-dniowemu okresowi wyczekiwania).

Zgodnie z art. 92 § 3 pkt 2 k.p. wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Dlatego też, by ustalić, czy dany zatrudniony ma prawo do wynagrodzenia, należy kierować się zasadami dotyczącymi powstania prawa do zasiłku chorobowego – czyli przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa.

Okresami tymi, są okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:

· urlopu bezpłatnego,

· urlopu wychowawczego,

· tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania).

Powyższych okresów nie wlicza się też do okresu zasiłkowego.

Niezależnie od powyższych okresów należy uznać, oże wynagrodzenie chorobowe nie będzie także przysługiwało w 30-dniowym okresie wyczekiwania, po upływie którego pracownik nabywa prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Czytaj: Świadczenia chorobowe pobierane przez pracowników na przełomie roku

Zasiłek chorobowy

W przeciwieństwie do wynagrodzenia chorobowego, zasiłek chorobowy jest typowym świadczeniem ubezpieczeniowym. Zaliczany on jest do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zasiłek ten przysługuje więc każdej osobie, zgłoszonej do obowiązkowego lub dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego – bez względu na podstawę prawną objęcia tym ubezpieczeniem.

Warunkiem nabycia prawa do zasiłku chorobowego jest, oprócz upływu okresu wyczekiwania:

1) udokumentowany stan niezdolności do pracy ubezpieczonego z powodu choroby, lub niemożności wykonywania pracy z innych przyczyn wskazanych poniżej,

2) powstanie wspomnianego stanu niezdolności do pracy lub niemożności jej wykonywania w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy spowodowaną:

- obowiązkiem poddania się leczeniu, hospitalizacji, izolacji, kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu nałożonym decyzją wydaną przez właściwego inspektora sanitarnego na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnychu ludzi; inspektor sanitarny może też w drodze decyzji nakazać zarażonej osobie powstrzymanie się od wykonywania pracy,

- przebywaniem w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego lub w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych (narkotyków),

- koniecznością poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Wyjątkowo, zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Warunkiem otrzymania zasiłku jest:

1) co najmniej 30-dniowy, nieprzerwany okres niezdolności do pracy,

2) powstanie tej niezdolności do pracy w okresie:

- nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, lub

- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego (w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby).

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy, zwany też okresem zasiłkowym.

Okres zasiłkowy trwa maksymalnie (art. 8 u.ś.p.ch.m.):

1) nie dłużej 182 dni,

2) w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży – nie dłużej niż 270 dni.

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi miesięcznie:

- 70% – za okres pobytu w szpitalu (poza przypadkami poniższymi, gdy ubezpieczonemu przysługuje zasiłek 100%),

- 100% – jeżeli niezdolność do pracy niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy:

1) przypada w okresie ciąży,

2) powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,

3) powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,

- 80% – w pozostałych przypadkach.

Od 1 stycznia 2011 r. miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, wynosi 80% podstawy wymiary zasiłku.

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.